DILI, STLTIMORLESTE.com – Deskonfia sidadaun ida hetan agresaun husi Oknum Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) iha Oekusi Naktuka, husi parte Provedor Dos Direitus Humanus (PDHJ) lamenta aktu nee no simu relatoriu husi delegasaun teritorial sei halo investigasaun.
“Lamenta tebes no kondena aktu ida nee, nia ba hasoru ona pessoal PDHJ iha Oekusi, husi nia konfisaun sira nee komprova katak, nia hetan agresaun fizika duni, nia telemovel Polisia foti hotu, mezmu la hetan detensaun sai fila fali tanba kolega balu mak asegura nia,” dehan Provedor Virgilio da Silva Guterres ba jornalista sira iha Kaikoli, Kuarta (07/05/2025).
Provedor hatutan, tuir informasaun vitima nee hamutuk ho nia Advogadu sira hatoo ona keixa ba iha Ministeriu Publiku iha Oekusi.
Konsidera, aktu nee violasaun direitus humanus, tanba agresaun fizika neebe halao husi ofisial Polisia laos ema ida deit maibe nain sanulu resin, neebe halo agresaun fizika ba ema ida, neebe nia sala nee ba haree nia toos no natar.
Reforsa, hateten beibeik ona ba Polisia sira atu evita violensia, tuir artigu 147 Polisia iha atu asegura sidadaun sira nia seguransa, agora Polisia sai tiha ameasa ba sidadaun sira nee sidadaun sira atu fiar ba neebe.
Provedor afirma, ida nee Violasaun Direitus Humanus neebe grave, sei uza kompetensia neebe iha halo investigasaun, depois de hetan relatoriu husi delegasaun teritorial husi Oekusi.
Tuir informasaun neebe antes nee iha, Komando PNTL Regiaun Administrativa Espesial Oekusi Ambeno (RAEOA) halo identifikasaun ba kazu insidente ida neebe akontese iha Naktuka, iha loron 28 fulan Abril tinan 2025, iha neebe sidadaun Naktuka ida ho indentidade CO, deklara katak nia hetan agresaun fiziku husi membru Unidade Patrulhamentu Fronteira (UPF).
Nia dehan, tuir relatoriu neebe mak mai husi Komando PNTL RAEOA katak, iha loron 28 fulan Abril tinan 2025, Investigasaun Munisipiu Oekusi simu relatoriu no informasaun balun husi UPF neebe informa katak, akontese insidente balun iha parte Naktuka nian.
“Ita nia sidadaun ida naran CO koalia iha Media Sosial katak nia hetan agresaun fiziku (Baku) husi membru UPF sira, hafoin halo verifikasaun primeiru hakarak informa ba publiku katak sidadaun refere Servisu Informasaun Polisia (SIP) husi UPF halo ona tracking kleur ona ba nia, konsidera nia hanesan autor ba propaganda no provokatoriu, nia ba parte sorin (Indonesia) lori informasaun mai iha nee (Timor Leste) no lori informasaun husi nee (Timor Leste) ba fali parte sorin (Indonesia),” ateten Porta Voz Komando PNTL Superintendente Polísia João Belo liu husi konferensia imprensa.
Nia esplika, wainhira UPF halo identifikasaun ba sidadaun refere, liu tiha minutu balun deit bandeira nasaun Vizinhu nian nakonu iha Naktuka. Husi nee PNTL iha kompetensia tomak tuir artigu 53 Kódigu Prosesu Penal, halo identifikasaun ba nia, tanba saida mak nia halo movimentu iha oras neeba mai no tanba saida mak akontese hafoin nia tama mai, iha mos movimentu boot ida husi sorin tama mai iha nee.
“Husi deklarasaun sira neebe mak ita foti husi nia, laiha indikasaun ka husi nia deklarasaun rasik la informa ba investigador sira katak nia hetan torturasaun, entaun sidadaun nee mos ita konsidera nia bosok tanba nee ita aplika mos artigu balun kona-ba lia bosok neebe nia publika iha Media Sosial, tanba nee ita liga ba Soberania Estadu, ita labele halimar fali ho Soberania Estadu, sidadaun ida labele halo provokasaun tun sae atu estraga Estabilidade Nasaun nian, tanba nee ita halo identifikasaun hafoin ita aprezenta ba Ministeriu Publiku (MP) hodi prosesa nia,” nia deklara.
Entretantu iha kriminal nee hatutan tan katak hafoin halo identifikasaun ba nia, la halo asaun detein ba sidadaun refere tanba tuir Artigu 53 Kódigu Prosesu Penal nian, Polísia iha dever atu halo identifikasaun ba sidadaun hotu neebe deskonfia halo auto krimi ruma.
(ter)
