DILI, STLTIMORLESTE.com – Tribunal Judisial Primeira Instansia Dili halo inpesaun lokal ba iha fatin akontesimentu iha sela detensaun Komando Munisipiu Dili, hodi hatene motivu husi Jose nia mate.
Prosesu refere, antes nee Tribunal rona ona deklarasaun husi arguidu nain rua, no iha inpesaun lokal nee kontinua rona deklarasaun husi arguidu nain ida.
Iha prosesu inspesaun arguidu TV esplika ba Tribunal koletivu katak, momentu neeba investigador arguidu AA no arguidu TP mak entrega duni Jose Bernado ba arguidu AA, molok sira atu entrega hakerek tiha livru identifikasaun 12 de tempu, asina kedan husi arguidu AA nunee entrega Jose Bernardo ba nian.
Arguidu TV esplika, momentu arguidu nain rua entrega Jose Bernardo ba nian nee hetan akompanhamentu husi Jose Bernardo nia inan mos.
Bainhira entrega tiha Jose Bernardo, arguidu TV lori kedan Jose Bernardo ba sela detensaun 12 oras de tempu. Iha sala detensaun Oras 12 nee, matebian Jose bele halo nia movimentu livremente tanba espasu luan.
Nunee, arguidu TV deklara momentu neeba arguidu haree buat hotu lao diak , matebian laiha buat ruma ho nia entaun arguidu TV sai ba fuma sigaru iha liur, tama mai sela laran matebian Jose Bernardo tara aan ona.
Arguidu deklara, Jose Bernardo tara aan ho fiu metan iha nia kakorok depois ain kona hela rai. Fiu nee uluk kedan iha nee, nuudar fiu ba internet nian. No fiu nee uluk tau hela iha nee foin daudaun mak sira foti sai tiha fiu sira husi nee. Uluk nee fiu nee tabele husi leten tun hela mai.
Remata husi Inspesaun, Tribunal kontinua rona sasin RS hanesan Jose Bernardo nia inan.
Iha sala julgamentu laran, RS deklara ba Tribunal katak, Polisia sira ba foti matebian Jose Bernardo iha loron 2 Setembru 2022, Oras tuku 10 dader. Polisia nain 4 mak ba foti inklui arguidu AAG.
Sasin haktuir, momentu polisia sira ba foti Jose Bernardo iha uma Audian Jose Bernardo koopera, maibe momentu Polisia laiha Karta konhesimentu katak, motivu tanba saida mak foti Jose Bernardo.
Sasin deklara, maske nunee sasin nafatin koopera hodi entrega nia oan Jose Bernardo ba polisia.
Sasin dehan, Jose Bernardo hateten ba sasin dehan iha problema, maibe problema saida sasin la hatene klean, nunee iha oras 12:00 media polisia lori Jose Bernardo ba Eskudra Vera Cruz hodi halo investigasaun.
Sasin dehan, momentu nee akompanha nia oan Jose Bernardo sae karreta Polisia hodi submete ba investigasaun Eskudra Vera Cruz no iha dalan ba Eskudra Vera Cruz, sasin husu ba Polisia tanba sa kaer nian oan mane, Polisia sira hatan katak, Jose Bernardo komete problema kona-ba problema saida Polisia la esplika klaru.
Sasin deklara katak, momentu polisia investiga nia oan Jose Bernardo sasin akompanha nia oan iha sala liur Investigasaun nian.
Sasin dehan, polisia konklui investigasau ba Jose Bernardo iha Oras tuku 12:00. No halo tiha identifikasaun ba Jose Bernardo, Polisia sira lori Jose Bernardo husi Eskudra Vera Cruz ba detein iha sela detensaun Oras Sanulu resin Rua iha Komando PNTL Munisipiu Dili, maibe tanba oras han meudia sasin fila ba uma lori hahan mai fo Jose Bernardo.
Sasin dehan, bainhira Jose Bernardo han etu neebe nia inan lori, polisia hateten labele han iha nee ba han iha laran, polisia nee dehan dala tolu, maibe Jose Bernardo hatan hau hakarak han iha nee besik hau nia ama hodi haree hau nia ama nia oin.
Sasin deklara katak momentu polisia lori Jose Bernardo husi Eskudra Vera Cruz ba sela Komando PNTL, tuir dalan Jose Bernardo dehan ba sasin katak, hau tauk ama tuir hau mai ama, maibe sasin hanesan inan enkoraja Jose Bernardo katak, o labele tauk tan polisia ho farda atu defende o. Nunee Mak sasin kontinua akompanha nia oan too Jose Bernardo tama ba sela laran iha Oras 13: 30.
Sasin dehan, momentu Jose Bernardo hakat tama ba sela laran, nia la hameno tan liafuan ruma, maibe sasin haree nia kondisaun diak nunee sasin fila ba uma.
Sasin hateten, iha tuku 3:00 loraik sasin haruka nia oan feto segundu atu ba haree Jose Bernardo iha sela, maibe alin feto la tama laran, tanba la hetan autorizasaun husi polisia.
Sasin deklara, iha oras tuku 7:00 kalan mak polisia ida husi Eskudra Vera Cruz mak ba fo hateten iha Uma Audian katak, suspeitu Jose Bernado neebe ohin polisia detein iha sela Komando Dili nee mate ona, tanba tara Aan. Hafoin nee mak familia ba kedan Komando Dili hodi haree katak, Jose Bernardo mate duni.
Rona tiha sasin nee, Tribunal adia ba loron seluk hodi rona sasin seluk.
Tuir akuzasaun neebe iha katak, iha loron 31 Setembru 2022, arguidu AAM nuudar investigador iha Eskudara PNTL Vera Cruz, simu informasaun husi denunsiante Verdiana da Silva neebe mak informa katak nia alin ho naran Gaudencio Felipe da Silva hetan baku iha loron 01 Setembru 2022 haleu tuku 04H00 madrugada, iha Aldeia 01, Suku Kaikoli, Postu administravu Vera Cruz, Munisipiu Dili, agora daudaun denunsiante nia alin nee baixa hela iha Hospital Nasional Guidu Valdadares (HNGV).
Hafoin simu tiha informasaun referidu, arguidu AAM ho arguidu TCPE dezloka kedan ba HNGV ho objetivu atu rekolha informasaun husi Gaudencio Felipe da Silva, maibe arguidu sira la konsege foti informasaun husi Gaudencio tanba iha hela sala operasaun.
Bainhira fila husi HNGV, arguidu AAM kontinua rekolha informasaun husi Sra. Verdiana da Silva no husi informasaun sira nee identifika katak, vitima Jose Bernardo de Jesus Soares ho nia kolega sira mak halo agresaun fiziku hasoru Gaudencio Felipe da Silva.
Ho nune arguidu AAM hamutuk ho arguidu TCPE, inklui membru PNTL balu tan dezloka imediatu ba iha Aldeia 01, Suku Kaikoli, Postu Administrativu Vera Cruz, Munisipiu Dili, hodi halo detensaun ba vitima Jose Bernardo de Jesus Soares ho nia kolega nain rua ho naran Paulo Mendonça ho Osorio da Costa Carvalho.
Arguidu sira AAM ho arguidu TCPE halo detensaun ba vitima Jose Bernardo de Jesus Soares ho nia kolega Paulo Mendonca Osorio da Costa Carvalho, ho objetivu hodi lori ba halo identifikasaun iha oras 12 nia laran iha Eskuadra PNTL Postu Administrativu Veta Cruz nian.
Hafoin halao tiha identifikasaun iha oras 12 nia laran, arguidu sira liberta tiha vitima nia kolega Paulo Mendonça ho Osorio da Costa Carvalho, no vitima Jose Bernardo de Jesus Soares kontinua asegura iha Eskuadra PNTL.
Tanba Eskuadra PNTL Munisipiu Vera Cruz la eziste sela detensaun, ho nunee arguidu AAM fo orientasaun ba arguidu ACPE lori vitima ba hatama iha sela detensaun Komando Munisipiu Dili.
Arguidu ACPE lori vitima ba iha Komando PNTL Munisipiu Dili akompanha husi vitima nia inan no too iha Edifisiu Komando nian, arguidu ACPE entrega imediata vitima ba arguidu TV hodi hatama ba sela detensaun laran, sein konfirma ba Komandate Investigasaun Munisipiu Dili, Mariano Soares nuudar nia Superior.
Durante iha sela detensaun nia laran arguidu TV mak tau matan ba vitima, no la autoriza familia sira husi vitima nian atu haree vitima.
Bainhira vitima nia bin tenta atu hakbesik ba iha vitima atu koalia, arguidu TV hakilar ho lian makaas nee laos imi nia uma ka merkadu.
Arguidu sira halo detensaun ba vitima ho nia kolega nain rua ho objetivu atu halo indentifikasaun iha oras 12 nia laran, maibe saida mak akontese, halo tiha identifikasaun arguidu sira deside lori vitima ba hatama iha sela detensaun sem justifikasaun ruma.
Depois ida nee iha loron (01/09/2022) iha oras 06:30 akontese vitima Jose Bernardo de Jesus Soares mate iha sela detensaun Komando PNTL Munisipiu Dili.
Tanba nee, MP akuza arguidu nain tolu hanesan ko-autora material ho forma konsumada pratika krimi Sekuestru neebe previstu iha artigu 160 husi Kodigu Penal.
Audensia julgamentu nee prezide husi Juiz Prezidente Jose Escurial, no Juiz adjuntu nain rua, Fransisca Cabral, no Afonso Carmona, Ministeriu Publiku reprezenta husi Prokurador Aderito Tilman, arguidu hetan asistensia legal husi Defensor Publiku, Eustaquio Guterres no Juvinal Dias.
(ter)
