Komunidade Matai Preokupa Ho Infraestrutura

Xefe Suku Matai, Nonu Jaimes Quito Pereira. (Foto: STL/Emerenciana Pinto)

DILI, STLTIMORLESTE.com – Komunidade husi Suku Matai, Postu Administrativu Maukatar, Munisipiu Kovalima, sei preokupa kona-ba estrada, tanba dezde tempu Indonezia too mai ohin loron seidauk halo reabilitasaun.

Kestaun nee hatoo husi Xefe Suku Matai, Nonu Jaimes Quito Pereira ba jornalista sira iha Palasiu Prezidensial, Nicolau Lobato, Bairo Pite, Tersa nee (08/04/2025) hatete, infraestrutura baziku nafatin sai problema ba populasaun husi Suku Matai.

“Hau nia komunidade sira enfrenta mak estrada rural liu-liu Suku Matai dezde tempu Indonezia too agora seidauk halo reabilitasaun ba estrada,” dehan Xefe Suku Matai.

Nia dehan, ponte, tanba iha Suku Matai iha mota afeta boot ba komunidade sira no ba estudante sira atu ultrapasa ba Suai Villa, tanba nee hanesan lideransa komunitariu durante nee hatoo ona proposta no kompanhia barak mak ba ona sukat, maibe nu fim seidauk iha rezultadu.

“Kona-ba bee moos, ninia Suku Matai afeta duni ba bee moos, uluk kedas tempu avo sira nian, tanba Suku Matai nee nakonu deit ho mina,” hatete nia.

Xefe Suku dehan, dala ruma halo perfurasaun direita nee araska, neebe agora daudaun nee liu husi lideransa komunitariu, membru konselhu tomak hili prioridade liu-liu komunidade ninian, ami agora tau prioridade ba bee moos husi programa PNDS ninian. Nunee, tinan ida nee sei realiza, maibe la too Suku Matai laran, maibe husi PNDS hatan nei-neik responde netik ba komunidade sira nia ezijensia.

Nia akrezenta tan katak, eletrisidade kuaze hotu-hotu hetan ona, iha bairu ida neebe auto estrada leten sira nee mak seidauk asesu ba eletrisidade, sei iha xefe familia 30 resin mak iha auto estrada nia leten, sira nee mak seidauk hetan, maibe atu rekomenda liu-liu eletrisidade ida neebe agora daudaun kompanhia sira neebe harii ona airin dada ona fiu, maibe dezde 2015 too agora seidauk finaliza, projetu nee abandona hela too agora.

“Tanba nee, agora daudaun airin eletrisidade sira nee monu hotu, husi parte EDTL seidauk toma responsabilidade, bainhira monu, nuudar lideransa komunitariu ba hatoo informasaun iha EDTL, maibe sira dehan ida nee tanba sei parte kompanhia ninian. Maibe seidauk entrega, neebe dala ruma airin eletrisidade monu mos husik abandona, neebe Suku Matai nee airin eletrisidade kuaze lima ka neen monu ona, maibe husi Kompanhia mos la toma responsabilidade, no husi EDTL rasik mos seidauk toma responsabilidade ba ida nee,” katak nia.

Nia hatutan, hanesan lideransa komunitariu nafatin esforsu hodi koopera ho parte governu hodi hatoo nafatin ezijensia komunidade nian, liu husi proposta neebe kria rasik husi autoridade mai hatoo. Nunee nafatin follow-up informasaun sira nee lao oinsa komunidade sira nia ezijensia nee iha mandatu ida nee la 100% atu responde hotu, maibe mandatu nee bele responde netik buat balun.

Suku Matai iha Aldeia haat mak Aldeia Matai, Aldeia Quiar, Aldeia Lohorai no Aldeia Cuna, no xefe familia hamutuk 900 resin, total populasaun rihun tolu (3000).

iha parte seluk, Xefe Suku Labarai, Paulo de Sena informa, komunidade sira enfrenta nee primeiru estrada, segundu saude.

“Iha hau nia suku rasik neebe komunidade sira enfrenta nee primeiru estrada, tuir mak saude, liu-liu hau nia suku nee, tanba iha neeba postu saude iha, maibe dala barak komunidade sira ba konsulta nee aimoruk falta,” haktuir nia.

Nia haktuir, bee moos bele hatete 80% komunidade sira asesu hotu, soke iha iha eskola balun asesu estrada diak, maibe falhansu mak bee iha eskola laiha. Atu responde hanesan lideransa tenke iha proposta ida hatama ba instituisaun relevante, nunee haree mos komunidade sira nia nesesidade neebe presiza. Nunee mos saude, dala barak mos enkontru iha Munisipiu Kovalima kona-ba aimoruk, kuaze iha Timor laran tomak nee barak mak halerik aimoruk nee falta.

Suku Labarai, aldeia lima hanesan Meop, Holba, Maubelis, Bonuc, Roce, uma kain iha 643, total populasaun iha 3.45,5.

(eme)

Share it :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *