DILI, STLTIMORLESTE.com – Tenente Jeneral Reformadu Lere Anan Timur hatete, masakre Santa Kruz momentu neebe aas ba violasaun Direitus Umanus hodi loke mundu nia matan, katak Timor Leste hakarak ukun rasik aan (URA).
Jeneral Reformadu Lere Anan Timur hatoo kestaun nee ba jornalista sira bainhira remata partisipa selebrasaun loron masakre Santa Kruz no loron Juventude ba dala 33 iha Santa Kruz Balide, Tersa (12/11/2024).
Nia hatete, tinan 33 liu ba, momentu istoriku boot, neebe akontese iha Masakre Santa Krus.
“Momentu ida nee, ita bele dehan katak, momentu aas liu, violasaun Direitu Umanu iha Timor Leste, Masakre Santa Kruz foti povu Timor Leste nian diak ba mundu kona-ba Masakre hotu-hotu neebe akontese iha Timor Leste dezde 1975 mai too iha 1991,” dehan Lere Anan.
Tenente Jeneral nee dehan, Masakre neebe Indonezia halo iha Timor, kuaze mundu komunidade internasional taka matan, taka tilun la rona, Masakre Santa Kruz, momentu aas liu, tanba ho Masakre Santa Kruz mak fanu mundu no loke mundu nia matan haree ba kazu Timor Leste no povu Timor Leste hakarak ukun rasik aan.
“Ita komemora 12 Novembru hanesan mos loron nasionais sira seluk momentu reflesaun ba ita hotu-hotu neebe sei moris, hau bele dehan katak ida neebe mak moris ita lori tusan boot husi sira neebe mate ona. Tanba sira mate hakarak ukun rasik aan, atu moris hakmatek moris iha dezenvolvimentu nia laran, ita neebe sei moris, liu-liu ba joven sira tenke halo reflesaun ba momentu ida nee,” dehan Lere Anan Timur.
Nunee mos selebrasaun misa ohin Amu Kardeal dehan katak, tenke rekonsilia malu no tenke unidade nasional no tenke respeita malu, hadomi malu no apoiu malu. No halo oinsa mak nia nasaun nee bele lao ba oin.
“Hanesan baibain dehan katak, saida mak ita kontribui ba estadu ida nee bele boot, no bele buras no Timor Leste no povu hotu bele hetan dezenvolvimentu no progresu. Ita bele dehan katak joven iha jerasaun rua, jerasaun ida funu nian no jerasaun ida konflitu depois de funu, jerasaun neebe funu nian, konta istoria ba sira neebe moris iha independensia nia laran, no sira atu konta tutan jerasaun ba jerasaun no jerasaun tuan tenke motiva, no tenke sai ezemplar ba jerasaun foun,” katak nia.
Nia hatutan, jerasaun foun tenke aprende ho kondisaun neebe maun, aman sira hatudu, sira biar lima tanan, maibe fo nia hirus matan ba inimigu, tanba deit ukun rasik aan, sira barak lakon nia estudu, tanba deit hakarak ukun rasik aan, hanesan mos saudozu Lasama dehan, diak liu lakon títulu duke lakon nasaun, maibe agora joven ikus dehan katak la bele lakon títulu duke lakon tan saida, diak liu estuda, tanba joven mak futuru nasaun nian, nasaun nia destinu entrega ba imi joven.
Aleinde nee eis deputadu, Cornelio Gama “L7” hatutan, 12 Novembru nee hanesan natureza ida neebe fo sinal ba Timor.
Eis deputadu dehan, komemora loron 12 Novembru iha Masakre Santa Kruz hodi relembra fali eroi sira nia luta ba auto determinasaun.
“Fo mensajen ba joven sira, husi loro sae no loro monu no Tasi feto no Tasi mane katak, funu hotu ona, ita tenke halo saida mak ita halo ba ita nia nasaun nee, unidade, pas no estabilidade iha ita rai ida nee, la bele halo provokasaun hanesan Indonesia halo ba ita, tanba nee hau husu ba joven sira hotu, kalma, pasiensia no oinsa atu transformasaun ita nia nasaun nee atravesa husi dezenvolvimentu, ita tenke fiar ita nia inan ama, liurai feto no ita nia nain ulun sira, atu respeita sira, servisu hamutuk no apoiu para bele dezenvolvimentu ita nia nasaun nuudar ita nian rai no hanesan mos nasaun seluk ita dezenvolvimentu,” dehan nia.
L7 haktuir tan katak, joven uluk nee hamutuk hodi kontra Indonezia, joven ida sira iha era demokrasia balun buka estraga malu, tanba nee nuudar jerasaun tuan husu joven sira katak labele estraga nasaun.
(eme)
