BAUKAU, STLTIMORLESTE.com – Fulan Marsu 2025, Institutu Nasional Seguransa Sosial (INSS) liu husi Banku Nasional Komersiu Timor Leste (BNCTL – sigla português) sei halo pagamentu idozu no invalides sira iha Munisipiu Baukau.
Koordenador INSS Munisipiu Baukau, Gil Ximenes Gusmão esplika, pagamentu ba idozu no invalides sira faze da haat tinan 2024 nian iha Munisipiu Baukau la konsege realiza, tanba orsamentu la sufisiente kauza husi politika IX Governu Konstitusional nian neebe aumenta pensaun sosial tuir kategoria, maibe sei halo pagamentu hikas iha fulan Marsu tinan nee.
“Orsamentu Jeral Estadu 2025 foin lalais aprovadu nee ita sei halo pagamentu fulan Marsu nee, sei akumula faze rua, ida mak faze dahaat 2024 nian, ida seluk faze primeiru 2025 nian,” hatete Gil ba STL iha knaar fatin Vila Nova, Baukau, Tersa (04/02/2025).
Faze datoluk neebe Governu atribui ona pensaun sosial ba idozu no invalides iha Setembru 2024 hamutuk 15.063, kompostu idozu 13.384 no invalides 1679, ho aloka orsamentu US$ 3,000,070.00.
Idozu no invalides rejistu iha Postu Administrativu Baguia hamutuk 1.563, kompostu idozu 1.485 no invalides 41, Baukau Vila 4.874, idozu 4326 no invalides 547, Laga 2.066, idozu 1.986 no invalides 80, Kelikai 3.309, idozu 2.525 no invalides 784, Vemasi 1.009, idozu 927 no invalides 82, enkuantu Postu Venilale rejistu 2.269 kompostu idozu 2.134 no invalides 135.
Maibe fulan Marsu tinan nee Governu sei aloka orsamentu hamutuk milhões US$ 6 resin hodi atribui ba benefisiariu sira husi faze dahaat tinan 2024 no faze dahuluk tinan 2025, ho total benefisiariu hamutuk 15.343, tanba iha rejistu foun nain 280.
“Konserteza sei akontese iha fulan Marsu, tanba orsamentu iha tiha ona. Saida mak superior sira dehan Marsu iha pagamentu, konserteza akontese,” Gil akresenta.
Mekanizmu atribui pensaun sosial ba benefisiariu sira mantein ho akordu neebe BNCTL ho INSS selebra ona sei atribui ba benefisiariu sira iha nivel suku, maibe benefisiariu neebe ho kondisaun moras la permite atu prezensa iha fatin pagamentu, bele uza reprezentante hodi simu, maibe sei akompanha husi funsionariu INSS hodi entrega osan direita ba benefisiariu.
Aleinde nee mos Koordenador INSS Munisipiu Baukau nee relata, kona-ba implementasaun re-ezame ba benefisiariu invalides kondisaun relativa sira iha Munisipiu Baukau, tuir lo-loos akontese iha fulan Novembru 2024, maibe too ohin loron seidauk akontese, tanba Departementu Servisu Validasaun Invalides (SVI) sei halo hela preparasaun hamutuk ho Ministeriu Saude identifika espesialista.
Maibe atu fo hanoin fali katak, iha loron 26 Julhu 2024, koordenador nee relata esforsu re-ezame refere bazeia ba dekretu lei nu. 08/2024 Janeiru neebe altera husi dekretu lei nu. 53/2022, hodi halo re-verifikasaun ba invalides sira liu husi ezame fiziku neebe sei teste husi mediku sira.
Bainhira liu husi ezame fiziku mak deteta hanesan rekupera ona husi kondisaun fiziku antes simu subsidiu, INSS sei hapara no la transfere ona sublidiu, tanba kondisaun rekupera ona hodi halo servisu sustenta aan rasik, maibe bainhira kondisaun nafatin sei mantein hetan subsidiu, tanba subsidiu refere atu substitui rendimentu ekonomia familia. Total benefisiariu ba subsidiu invalides nian durante rejistu iha Baukau atu tuir re-ezame hamutuk 1.600 resin.
(EST 2)