DILI, STLTIMORLESTE.com – Ministeriu Saude (MS) kolabora ho Menzies Timor Leste realiza workshop ba jornalista sira, kona-ba oinsa atu implementa programa Wolbachia iha Timor Leste, nunee komunidade bele hatene uluk informasaun ida nee antes ita atu implementa.
Hatete Diretór Nasional Prevensaun Kontrolu Moras iha ministeriu saude (MS), Florindo Pinto ba jornalista sira iha salaun Amuku Edifisiu Menzies, Lecidere, Dili, Kuarta nee (07/05/2025).
Nia dehan, Wolbachia nee hanesan baktéria ida neebe mak iha susuk ida nia laran, atu nunee bele prevene moras dengue iha rai laran.
“Ami presiza tebes imi nia ajuda oinsa atu bele fo sai informasaun ba komunidade sira kona-ba implementasaun programa Wolbachia, tanba ita hatene katak komunidade sira maioria seidauk hatene saida mak susuk Wolbachia, entaun liu husi imi nia media sira nia publikasaun ba informasaun kona-ba programa Wolbachia nee ita fiar katak komunidade bele komprende laiha paniku, bainhira ita ba husik iha komunidade nia leet,” nia hatete.
Nia esplika, bainhira susuk aman ho Wolbachia kaben ho susuk inan la ho Wolbachia, susuk inan sira sei tolun maibé tolun nee sei la nakfera/moris, bainhira susuk aman ho Wolbachia kaben ho susuk inan ho Wolbachia, sira nia oan sei iha Wolbachia, bainhira susuk inan sira ho Wolbachia kaben ho susuk aman sira neebe la ho Wolbachia, sira nia oan hotu sei lori Wolbachia,” nia tenik.
Iha fatin hanesan, Senior Technical Adviser for Menzies Timor Leste, Nelson Martins deklara, atividade ida nee hanesan sosializasaun fahe konhesimentu kona-ba programa foun ho metodu foun Wolbachia ba jornalista sira hotu.
“Wolbachia nee hanesan programa neebe mak foun metodu inovativu ida neebe mosu liu husi peskiza neebe mak kleur husi peritu sira nia objetivu prinsipal mak utiliza mekanizmu ida nee mak ita bolu kontrolu biolojiaku hodi ajuda nasaun sira neebe mak iha problema dengue aas tebes inklui Timor Leste oinsa atu bele halo redusaun ba tempu naruk, ita halo redusaun ba moras dengue nee,” nia informa.
Nia hatutan, implementasaun programa Wolbachia nee ho objetivu atu hamenus moras Dengue, Zika, Chikungunya no Yellow Fever iha Timor Leste.
“Ita hatene katak, tinan barak ita buka dalan oinsa atu bele halo prevensaun ba moras dengue nee maibe kontinua aumenta, maibe liu husi programa Wolbachia fiar katak moras nee sei lakon,” nia hatutan.
Nia koalia, tuir informasaun foun sira hanesan nee importante tebes atu bele fo sai ba komunidade sira, tanba nee ohin loron ida nee hamutuk jornalista hodi fo sai informasaun neebe mak loos ba komunidade sira.
“Imi jornalista sira nia papel media nee importante tebes, atu oinsa bele fo sai informasaun neebe loos ba ita-nia komunidade sira, atu sira mos bele komprende bain hira ita halo lansamentu susuk nee karik sira bele komprende,” nia afirma.
(jen)