DILI, STLTIMORLESTE.com – Hahu husi fulan Janeiru too mai agora, Provedor Direitu Umanu no Justisa (PDHJ) simu keixa hamutuk atus rua (200) kona-ba Violasaun Boa Governasaun no Violasaun Direitu Umanu.
“Bele dehan atus ida sia nulu resin besik atus rua, keixa husi Janeiru mai too agora, no kazu sira nee sempe update nia numeru,” dehan PDHJ, Virgilio da Silva Guterres ba jornalista sira iha Timor Plaza, Tersa (10/12/2024).
Provedor tuir Virgilio, nia servisu mak simu tiha keixa sira nee, depois sei haree balun neebe prsiza halo investigasaun, PDHJ halo investigasaun, no balun halo referensia ba entidade relevante sira atu investiga se laos kompetensia Provedor nian. Se kazu nee relasiona ho Korrupsaun haruka ba iha KAK, se disputa kona-ba rai mosu problema haruka ba iha Komisaun Terras Propriedade, se kazu balu hanesan iha Funsaun Publuiku nian haruka ba iha neeba.
Tanba kazu sira neebe durante nee sira investiga no monitoriza halo analiza, no ikus mai hamosu rekomendasaun, no rekomendasaun nee haruka ba entidade relevante tuir regra PDHJ nian bolu respondente.
Ezemplu kazu Eviksaun nian Ministeriu neebe responsabiliza mak Estatal no rekomendasaun haruka ba iha Estatal, kazu aimoruk nian haruka ba iha Saude.
No haruka tiha relatoriu ba, kontinua monitorin entidade sira ka korespondente halo tuir rekomendasaun nee ka lae, no halo tuir hotu ka halo tuir sorin deit, se la halo tuir relata ba iha Parlamentu Nasional, no Provedor la iha poder judisial atu fo sansaun.
Entretantu hatan kona-ba kazu hira mak hetan solusaun, nia parte dehan, tuir dadus neebe fo sai iha 50% husi keixa neebe tama mai, halo notifikasaun hotu ona ba iha korespondente sira no kesar nain sira, no balu iha notisia krime haruka ba iha Ministeriu Publiku atu halo investigasaun.
Tanba keixa neebe simu iha rua, ida konaba violasaun direitu umanu, no ida kona-ba boa governasaun nian, no violasaun direitus umanus bara liu kazu violensia domestika, no boa governasaun barak liu relasiona ho kazu keixa husi Intituisaun publiku nian balu kona-ba balu hetan ona pozisaun kargu xefia, maibe osan hanesan kargu nian sira seidauk simu, no balu kona-ba intervensaun autoridade seguransa nian.
Ezemplu ekipa SEATOU nia intervensan, baku vendedor ikan nian ida, lori too iha PDHJ no kazu agresaun fizika, no ida relasiona ho notifikasaun neebe autoridade ba halo aprensaun no dada linha Polisia nian, maibe sem notifikasaun ba sidadaun sira.
(ter)