DILI, STLTIMORLESTE.com – Relasiona ho PLP no FRETILIN hatama fiskalizasaun ba Tribunal Rekursu (TR) hodi husu halo fiskalizasaun kona-ba Prezidente Republika nomeia Afonso Carmona ba Prezidente Tribunal Rekursu, hatan ba kestaun nee Prezidente dehan, nia laiha partidu tanba nee nia foti desizaun tuir konstituisaun no nia konsiensia rasik.
Prezidente Republika Jose Ramos Horta hatoo kestaun nee ba jornalista iha salaun Multizu Bebora, Kuarta nee (14/05/2025).
Prezidente Republika hatete, liga ho Partidu PLP ho FRETILIN hatama fiskalizasaun ba Tribunal Rekursu hodi husu halo fiskalizasaun kona-ba Prezidente Republika nomeia Afonso Carmona ba Prezidente Tribunal Rekursu, Prezidente dehan Prezidente Tribunal Rekursu mak tenke haree.
“Tribunal Rekursu mak tenke haree no sira hatene labele iha konflitu de intrese, nee FRETILIN mak hatama sira neebe iha Tribunal Rekursu laran sira hatene ona ka balun haree sira laos indepedente balun laos hau hatete hotu hotu lae,” katak nia.
Prezidente dehan, horiseik tomada de pose Prokurador Jeral sira hotu-hotu mai prokurador hotu-hotu mai Konselhu Superior Majistratura, Konselhu Superior Publiku, juis sira Tribunal Rekursu sira hotu-hotu mai tanba sira hakarak hatudu sira nia sentidu Indepedensia integridade.
“Buat lei nee laos partidu oan ida mak hatene, balun sira hatete sira mak konstitusionalista, iha Timor nee hau seidauk konhese elementu ruma ke bele hasai prezidente nia kompetensia neebe mai husi konstituisaun, hau laiha partidu politiku ruma, balun hakarak dudu hau ba ida nee no ida neeba,” katak Horta.
Prezidente Republika hatete, nia laiha partidu tanba nee nia foti desizaun hotu tuir deit lei neebe mak vigora no tuir deit konsiensia.
“Se karik hau sadere ba partidu ruma hau eleitu 2022 dezolve kedas Parlamentu Nasional eleisaun antisipada kedas, lae hau buka tane Governu bele kalma halo servisu nee mak hau halo agora dun hau jogada CNRT la buat ida nee mak kondisaun,” katak nia.
Signifika katak Prezidente Republika nia desizaun nee la kontra normal konstitusionalidade, hatan ba kestaun nee Prezidente Republika hatete, buat ida konstituisaun mak Prezidente labele ses aan, maibe tuir konstituisaun.
Prezidente dehan, ida neebe mak klaru iha neeba mak kompetensia Prezidente Republika mak nomeia Prezidente Tribunal Rekursu, iha konstituisaun hatete tribunal supremu maibe tanba laiha supremu entau Tribunal Rekursu mak halo no nomeia Prokurador Jeral Republika laiha tan buat seluk. Nia iha relasaun diak ho Juiz sira iha Tribunal Supremu ou Tribunal Rekursu.
Foin lalais Bankada FRETILIN No PLP hatama pedidu ba iha Tribunal Rekursu (TR), hodi husu Tribunal Rekursu halo fiskalizasaun abstrata ba segunda alterasaun lei Organizasaun Judisiariu neebe fo kompetensia ba Prezidente Republika hodi nomeia Prezidente Tribunal Rekursu, Afonso Carmona.
Nia Afirma, fiskalizasaun preventiva Prezidente Republika mak halo, hanesan deputadu husu ba iha Tribunal atu haree kona-ba fiskalizasaun abstrata nee.
Aleinde nee Provedor Dos Direitus Humanus no Justisa (PDHJ), Virgilio da Silva Guterres dehan, haruka ona parte legal sira atu haree kona-ba lei neebe iha hodi nomeia Prezidente Tribunal Rekursu.
“Hau seidauk bele tama too iha neeba, tanba nee kompetensia orgaun soberanu iha Prezidente Republika iha kompetensia hodi nomeia, kona-ba nomeasaun nee tuir ka la tuir hau komunika ona ami nia parte legal nian atu haree, se nomeasaun nee kontrariu ho prinsipiu Konstituisaun nian, Provedor bele uza kompetensia tuir artigu 150 no artigu 15 atu husu fiskalizasaun abstrata ba Tribunal Rekursu neebe funsiona hanesan Supremu Tribunal Justisa,” dehan Provedor Virgilio.
(eme)
