DILI, STLTIMORLESTE.com – Prezidente Republika (PR) Jose Ramos Horta husu Prezidente Tribunal Rekursu (PTR) Afonso Carmona, atu hametin konfiansa publiku iha sistema justisa.
Prezidente Republika Jose Ramos Horta hatoo kestaun nee liu husi diskursu bainhira fo tomada de Posse ba Prezidente Tribunal Rekursu foun Afonso Carmona iha Palasiu Prezidensial Nicolau Lobato, Dili, Tersa (29/04/2025).
Prezidente Republika husu Afonso Carmona atu hametin konfiansa publiku iha sistema justisa no garante asesu oportunidade ba justisa no indepedensia.
“Prezidente Tribunal Rekursu foun nian asumi knaar ida-nee iha momentu krítiku ida iha dezenvolvimentu ita-nia nasaun nian. Dezafiu sira neebe ita-boot sira hasoru mak signifikativu atu kontinua hametin konfiansa publiku iha sistema justisa, garante asesu oportunu ba justisa no mantein independensia Tribunal nian, hodi kolabora ho efetivu ho ramu governu sira seluk no nunka taka matan ba interese Estadu nian,” dehan PR Horta.
Xefe Estadu dehan, nomeasaun implika responsabilidade boot ida. Sei husu PTR atu rezolve kestaun konstitusional sira neebe kompleksu, atu defende Estadu Direitu maske bainhira ida-nee bele ladun popular no atu asegura katak sidadaun hotu-hotu neebe aprezenta iha PTR nia Tribunal hetan tratamentu justu no hanesan tuir lei.
“Hau fiar katak ita-boot sei hakbesik ba responsabilidade sira-nee ho matenek, aten-barani no kompromisu neebe kargu aas ida-nee ezije. Hanoin katak Ita-boot nia desizaun sira sei la rezolve deit kazu sira neebe lori ba Ita-boot nia oin, maibe sei forma mos ita-nia kultura jurídika no sei reforsa ita-nia baze demokratiku sira,” katak nia.
Prezidente Republika kompromete-an atu respeita independensia Poder Judisiariu nian. PR maka hili, PTR maibe nia la dirije konsulta, maibe la haruka. Separasaun respeitoza ida-nee garante katak instituisaun sira, maski distintu, serbisu ho armonia ba objetivu komun ba sosiedade ida neebe justu no pasífiku.
Xefe Estadu hatutan demokrasia nia forsa laos bazeia iha ema ida deit, maibe iha instituisaun sira-nia reziliensia no integridade.
Ho PTR foun reafirma kompromisu koletivu atu harii Timor-Leste ida iha-neebe justisa prevalese, direitu sira hetan protesaun no Estadu Direitu orienta dezenvolvimentu nasional.
Nia hatutan bainhira hateke ba futuru, atu Tribunal Rekursu kontinua sai roman justisa nian ba timoroan tomak. PTR nia desizaun sira reflete laos deit letra husi lei sira, maibe mos espíritu justisa no dignidade nian neebe define nuudar nasaun ida.
Nunee mos Prezidente Tribunal Rekursu Afonso Carmona hatete, nia sei aumenta kualidade desizaun sira liu husi fortalesimentu kapasidade profesional husi Juiz sira no aumenta numeru Juiz sira hodi prepara ba instalasaun tribunal sira iha Timor Leste, sei aumenta kualidade serbisu liu husi fortalesimentu kapasidade profesional ba ofisial Justisa no funsionariu sira.
“Monitoriza sistema Judisiaria hodi uza teknolojia informasaun fo serbisu foun no mais transparante ba povu, hametin integridade ho fortalesimentu sistema monitorizaun internu, promove juiz sira nia klase, ofisial Justisa sira no funsionariu sira tuir sira nia funsaun no promove hodi hetan kondekorasaun ba sira neebe serbisu kleur ona,” katak nia.
Nia hatutan, sei aumenta asesu Justisa hodi fo prioridade ba Grupu Vulneravel sira, PTR akredita katak Justisa neebe hatutan integridade no profesionalizmu mak baze prinsipal atu foti tribunal ba nivel neebe dignu hodi hodi fo modelu ba povu.
(eme)