Prosesu MSSI Subsidiu Idozu, TDD Kontinua Rona Sasin

Foto Ilustrasaun

DILI, STLTIMORLESTE.com – Tribunal Judisial Primeira Instansia Dili (TJPID) kontinua halao julgamentu ba krime pekulatu no administrasaun danoza neebe komete husi arguida ho inisial ICM, SSC, no arguidu inisial LT.

Antes nee Tribunal rona ona deklarasaun husi arguida no arguidu, tanba nee iha julgamentu kontinuasaun nee Tribunal deside rona sasin sira.

Iha julgamentu kontinuasaun nee, sasin BA deklara katak, iha momentu neeba sasin tuir duni formasaun konaba foti dadus, maibe tuir formasaun loron hira no simu osan hira sasin la lembra ona.

Sasin ECX mos deklara katak, iha tinan 2016 sasin tuir duni formasaun kona-ba peskiza iha Ministeriu Solidaridade Sosial no Inklusaun (MSSI), maibe tuir formasaun loron hira sasin la lembra ona. No iha formasaun nee sasin simu duni osan, maibe simu osan montante hira sasin la lembra ona.

Sasin FB mos deklara ba Tribunal katak, iha tinan 2016 sasin tuir duni formasaun kona-ba peskiza, maibe formasaun loron hira sasin la lembra, momentu tuir formasaun nee hotu sasin sira simu duni osan, maibe simu osan ho montante hira sasin la lembra ona.

Rona tiha sasin sira, Tribunal adia fali ba loron seluk hodi kontinua rona sasin sira seluk.

Tuir akuzasaun neebe iha katak, arguida ICM, servisu nudar funsionariu kontratadu iha MSSI desde tinan 2008, hanesan tekniku administrativu, no iha tinan 2012 ate 2018, nudar pontu vokal ba sistema finansas, no iha tinan 2016 nudar Tezoreira ba Diresaun Administrasaun no finansas iha MSSI, ho knaar prinsipal mak hanesan halo levantamentu osan ba aktividade ministeriu nian tomak, hodi entrega ba tezoreiru diresaun seluk.

Arguida SSC servisu nudar funsionariu publiku kontratadu iha Ministeriu Finansas, Diresaun Geral Estatistika Nasional, desde tinan 2002 too 2010, no iha tinan 2011 ate agora nudar funsionaria permanente halao knar prinsipal mak hanesan prosesa orsamentu, no dokumentus sira neebe iha relasaun ho administrasaun finansas, prepara dokumentus Guia de Marsa, no lista pagamentu.

Arguidu LT, servisu nudar funsionariu kontratadu iha Ministeriu Solidaridade Sosial Inkluzaun (MSSI) desde tinan 2004, iha tinan 2013 ate 2015, hetan nomeasaun nudar Xefi Departamentu Administrasaun no Finansas, no iha Novembru tinan 2015, asumi fali kargu nudar Direitur Nasional Planu, Finansas, Aprovisionamentu, no Logistika (DNPFAL), no iha tinan 2018 ate agora, asumi fali kargu nudar Diretur Diresaun Nasional Asistensia Sosial (DNAC).

Iha tinan 2016, Ministerio Solidaridade Social (MSS) liu husi Diresaun Nasional Regime Nao Kontributivu Seguransa Sosial (DNRCSS), aloka orsamentu ho montante USD 91,140.00 ba programa peskiza kona-ba benefisiariu sira neebe hetan direitu ba subsidiu apoiu idozus no invalidus sira ho objetivu atu buka hatene vantazen no desvantazen husi programa subsidiu refere ba benefisiariu sira.

Iha realizasaun programa refere, entre Ministeriu Solidaridade Sosial no Ministeriu Finansas, estabelese akordu koperasaun kona-ba avaliasaun ba programa subsidiu de apoiu ba idozu no invalidu sira, neebe defini responsabilidades husi Ministeriu Solidaridade Sosial no Ministeriu Finansas.

Tuir planu ezekusaun orsamentu ho montante USD 91,140.00 refere sei halo pagamentu ba item sira mak hanesan, pagamentu ba viagen lokal, Pagamentu ba formasaun no seminariu, pagamentu insentivu ou apoiu suplementar ba inkeridor peskiza.

Bazeia ba planu proposta refere, iha loron 20/10/2016, Diresaun Nasional Administrasaun no Finansas, Ministeriu Solidaridade Sosial no Inkluzaun (MSSI), prosesa CPV ho numeru 168835, ho montante USD 91,140.00, sertifika husi Sr. RMGE nudar Direitur Geral Servisu Korporativus.

Nunee, iha loron 20 Outubru 2016, arguida ICM perpara rekijasaun pagamentu rua, ida ho montante USD 36,540.00, nudar pedidu advance ba pagamentu item viagen lokal ba aktividade peskiza apoiu subsidiu ba idozus no invalidus no rekizasaun ida seluk ho montante USD 54,600.00, nudar pedidu pagamentu ba item formasaun ou seminariu no pagamentu ba item suplementar ba peskizador sira, iha munisipiu 12, no RAEOA, durante periodu Outubru ate Dezembru, tinan 2016, neebe sertifika husi Sr. RMGE no aprova husi arguidu LT.

Iha loron 16 Novemberu 2016, arguida ICM halo levantamentu uza cheke 2, cheke ida ho montante osan USD 36,540.00., no cheke ida fali ho montante USD 54,600.00, iha Banku Central Timor-Leste (BCTL), no iha loron neebe hanesan arguida ICM nudar Tezoreira iha Dirasaun Nasional Administrasaun no Finansas MSS entrega montante osan refere ba iha Sra. MFM nudar Pontu Vogal Finansas iha Unidade Apoiu Tekniku (UAT).

Iha altura neeba UAT sidauk iha brankas atu rai osan, tamba nee, osan ho montante USD 91,140.00, rai nafatin iha brankas Diresaun Nasional Administrasaun no Finansas no xefi brangkas arguida ICM mak kaer, wainhira husi UAT persija mak foin ba foti osan iha parte finansas hodi halao aktividade.

Iha loron 12 Janeiru 2017, Xefi Unidade Apoiu Tekniku (UAT), Sr. LMS, aprejenta relatoriu gastu orsamentu viagen lokal ho montante USD 36,540.00 ba arguidu LT, nudar Direitur Nasional Planu, Finansas, Aprovisionamentu no Logistika katak osan ho montante refere, husi UAT gasta USD 12,080.00 no husi Diresaun Geral Estatistika gasta USD 16,940.00, nunee total osan neebe gasta ba viagen lokal hamutuk USD 29,020.00.

Tuir relatoriu refere, osan restu neebe la konsege ezekuta ho montante USD 7,520.00., MFM nudar Pontu Vogal Finansas iha Unidade Apoiu Tekniku (UAT), entrega fila fali ba arguida ICM nudar Tezoreira iha Dirasaun Nasional Administrasaun no Finansas MSS nian, atu devolve ba kofre Estadu, maibe ate agora la devolve no guarda hela iha brangkas Dirasaun Nasional Administrasaun no Finansas, MSS nian

Iha loron 15 Novembru 2018, ekipa auditoria MSS nian, halo inspeisaun urgente ba iha Unidade Finansas, Dirasaun Nasional Finansas, Administrasaun no Logistika (DNFAL), hodi halo konfirmasaun direita ba iha arguidu LT, nudar Direitur DNFAL, no halo mos verifikasaun ba osan neebe rai kofre/brankas refere rejulta katak, osan restu husi viagen lokal nian ho montante USD 7,520.00, so hela deit USD 2,500.00 no osan ho valor USD 5,020.00 laiha kofre laran too agora.

Kofre/brankas refere rai iha arguidu LT, nudar Direitur Nasional Planu, Finansas, Aprovisionamentu no Logistika nia fatin, no xavi kofre arguidu LT mak kaer, no kodigu kofre nian arguida ICM nudar Tezoreira iha Dirasaun Nasional Administrasaun no Finansas MSS nian nia mak hatene, wainhira arguida IM atu foti osan iha kofre arguidu LT mak entrega xavi.

Arguidu LT no arguida ICM mos hatene katak nudar gestor ba ezekusaun orsamentu estadu iha Dirasaun Nasional Administrasaun, Finansas, no Logistika, MSS nian, sira iha dever no obrigasaun tamba sira nia funsaun atu halo gestaun no kontrolu osan programa iha Dirasaun nian tuir regras exekusaun Orsamentu Geral Estadu.

Maske nunee, arguida ICM  arguidu LT, la kumpri sira nia dever no obrigasaun hodi viola intensionalmente regras kona-ba gestaun no kontrolu ou halo violasaun ba sira nia funsaun, hodi apropria tiha osan ho montante refere no hamosu prejuizu ba Estadu ho valor USD 5,020.00.

Iha loron 30 fulan Dezembro tinan 2016, Ministeriu Solidariedade Sosial-MSS, liu husi pontu vokal Sra. MFM, entrega osan ho montante USD 11,700.00. ba Sr. SM Pinto husi Ministerio Finansas-MoF, hodi selu insentivu ou suplementar ba peskijador sira husi Munisipiu 12, inklui RAEOA.

Arguida SCS nudar funsoinaria administrasaun no finansas iha Dirasaun Nasional Administrasaun Finansas, Dirasaun Geral Estatistika, Ministériu Finanasas nian, mak responsavel hodi halo pagamentu ba funsionariu/a sira husi Dirasaun Geral Estatistika neebe mak halo peskija ba izodus no invalidus sira iha Munisipiu 12, inklui RAEOA.

Hafoin halo verifikasaun ba iha lista naran pagamentu nian nomos halo konfirmasaun funsiunariu sira neebe naran iha lista pagamentu sira nee, hatudu katak iha funsionariu hamutuk ema nain 5 mak hanesan; 1. FMT, 2. EMJ, 3. JA, 4. LS, no 5. TM, sira la simu osan ho montante USD 150.00.- no iha funsiunariu hamutuk ema nain 6 mak la simu osan kompletu montante USD 150.00, no la asina iha lista pagamentu, maibe arguida SCS mak falsifika asinatura funsiunariu nain 5 refere iha lista pagamentu nian.

Aleinde nee, identifika mos katak iha funsiunariu seluk hamutuk nain 6 husi Dirasaun Geral Estatiska neebe mak mai tuir formasaun iha MSS mak hanesan; 1. HGP, 2. APM 3. VSA, 4. MLT, sira la simu osan USD 60.00, maibe sira simu deit osan ho montante US$20.00, 5. ECX simu deit osan ho montante USD 30.00, no 6. FBC la asina iha lista pagamentu no la simu osan USD 60.00.

Nunee, osan ho montante USD 1,000.00 mak tuir lolos arguida SCS tengki selu ba funsiunariu sira neebe temi ona iha artigu anterior, no arguida SCS apropria tiha osan ho montante refere ba ninia interrese partikular hodi hamosu prejuizu ba Estadu.

Konsekuensia husi arguidu sira nia hahalok hamosu prejuizu ba Estadu ho montante global USD 6,020.00, (dolar amerika rihun nen, liu dolar rua nulu).

MP akuza arguidu sira ho konkursu krime pekulatu no administrasaun danoza, neebe previstu no punidu iha artigu 182  husi Dekreitu Lei nº. 7/2020, konjuga ho artigu 35, artigu 295  no artigu 274 husi Kodigu Penal.

Audiensia julgamentu nee preside husik Juiz Kolektivu Ivan Suritay, Jose Quintao, Zulmira Auxiladora, Ministeriu Publiku reprezenta husi Prokurador Rogerio Veigas, no arguidu sira hetan asistensia legal husi Advogadu Privadu.

(ter)

Share it :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *