DILI, STLTIMORLESTE.com – Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hatete, ohin loron ema la fiar justisa inklui PM Xanana rasik, tanba buat barak la loos iha justisa.
Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão hatoo kestaun nee ba jornalista sira, bainhira remata halo enkontru semanal ho Prezidente Republika, Jose Ramos Horta iha Palasiu Prezidensial Nicolau Lobato, Bairo Pite, Kinta (06/03/2025).
Primeiru Ministru dehan, nia mos dokumentus husi kamara de kontas, Tribunal Rekursu Timor nia, simu auditoria 2015, hatete katak Primeiru Ministru ho membru Governu lubuk ida mak halo korupsaun.
“Ida nee Primeiru Ministru Xanana, Gastão, Santina, lubuk ida dehan ami naok osan Estadu nia 2015, nee mak hau hatudu mos ba Prezidente, tanba nee mak agora iha Doutora Lucia Lobato atu hadia tiha justisa nee, tanba ema barak ba tanis iha neeba, tanba rai nee sira nia ema ba okupa tiha ba kala selu sira ka nusa hasai tiha neebe ema la fiar ona justisa, hau mos la fiar,” katak PM, Xanana.
Xefe Governu hatutan, nia mos la fiar justisa tanba iha auditoriu neebe mak Tribunal Kontas entrega ba Primeiru Ministru buat barak laloos, tanba la hatene Portugues, defende deit ba malae sira, no malae sira hakerek buat oin-oin deit.
“Ita nia juis sira la hatene lee, lee mos la komprende sira asina deit, nee mak hau hatudu ba Prezidente Kuitadu, kuitadu haree ba atu haree ba 2015 hau sei Primeiru Ministru depois ba tiha MPI buat sira nee hotu dehan katak kontra lei, kontra lei, kontra lei” katak PM, Xanana.
PM Xanana mos lee dokumentus auditoriu 2015 iha buat barak laloos, tanba dokumentus nee hatete lei nee aplika iha Timor 1976 maibe momentu neeba Timor Leste sei halo funu hasoru Indonezia.
“Timor funu hela barak mate daudaun ona nia dehan katak aplika iha Timor 1976 kuandu inimigu tama iha 7 Dezembru sei aplika maibe portugues sira uluk iha nee Dili laos hanesan nee, ida foer aat liu laos sidade hanesan nee,” katak nia.
Lei kamara de kontas hakerek buat hotu, komu Juis sira la hatene portugues la lee buat sira nee hotu tanba nee asina deit.
“Komu ita nia juis sira la hatene portugues be la lee buat sira nee hotu asina deit, hau hein hela bainhira mak sira bolu hau ba kadeia, hau hein hela deit,” dehan PM, Xanana.
PM Xanana dehan, ohin nia lori dokumentus auditoriu neebe mak simu husi Tribunal de kontas nee ba Prezidente Republika katak Tribunal nee la serve liu.
“Laos hau defende aan hau bele ba, hau bele ba, hau ba prizaun dala rua ona, imi hatene ema kuandu estudu iha universidade nia hetan graduasaun bolu S1 ba tan masteradu S2, hau S7, tanba hau tinan 7 iha universidade tertutup Sipinan nia komu semester pendek hau tinan 1 hasai S1 too US$ 7, komu hau mai hatudu deit ba Prezidente haree kona-ba ita nia tribunal sira nee, tanba nee Doutor Lucia haree hela,” katak PM, Xanana.
Primeiru Minitru dehan, ohin lori hela dokumentus nee hatudu ba Prezidente hodi haree hela servisu Tribunal nia, ho problema sira nee mak ohin loron Governu nomeia Lucia Lobato haree hela kona-ba servisu justisa iha Timor Leste.
Problema dala ruma dehan edukasaun, saude no seluk tan, mais iha konstituisaun Estadu iha instituisaun hotu-hotu fraku hotu tanba nee presiza hadia, tanba nee tinan kotuk Governu haruka estudante 40 ba Portugal atu aprende hodi mai selu fali ema neebe koalia português la komprende nee.
(eme)
