DILI, STLTIMORLESTE.com – Ministeriu Publiku iha nia alegasaun ba kazu roo ida mout rezulta sidadaun ho inisial MP mate, tanba esporta ilegalmente ho roo, husu Tribunal Koletivu atu kondena arguidu nain 6 ho pena suspensaun.
Arguidu nain 6 ho inisial mak hanesan ZMC, VL, EMF, EMF, AF no JSJ.
Iha alegasaun loron Segunda nee (27/01/2025), Prokuradora Lidea Soares deklara katak, faktus neebe konsta iha akuzasaun provadu, no akuza arguidu sira hanesan ko-autor, tanba sira hatene katak atu hatama sasan ruma tenke liu husi dalan neebe iha.
No arguidu sira hatene katak, tuir lo-loos atu hatama sasan ruma tenke liu husi imigrasaun, maibe arguidu sira la halo ida nee. No arguidu sira neebe hanesan ajudante hatene hela nee hahalok neebe lei bandu, maibe arguidu sira la informa ba iha autoridade seguransa.
Tanba nee, MP la iha duvidas mantein ho akuzasaun neebe iha, hodi solisita ba iha Tribunal Koletivu atu kondena arguidu ZMC pena prizaun tinan 2, husu Tribunal se haree arguidu la iha insidensia kriminal ruma foin primera vez mai iha Tribunal bele aplika pena suspensaun, hodi deside liberta arguidu husi prizaun, tanba oras nee daudaun arguidu iha hela Prizaun Preventiva.
Prokuradora mos husu, se arguidu sai husi Prizaun tenke haruka fila ba nia rain, durante tinan 5 labele tama iha Timor.
Kona-ba arguidu VL, EMF, EMF, AF no JSJ, Prokuradora husu ba iha Tribunal Koletivu atu aplika pena prizaun tinan 2, suspende ba tinan 2.
Rona tiha alegasaun, Tribunal adia ba loron seluk hodi rona desizaun.
Tuir akuzasaun neebe iha katak, iha loron Kinta, dia 06 Junhu 2024, por volta 00:30, iha area Snakeana Tobauk tasi ibun iha Aldeia Vaupu, Suku Vatuboro, Postu Administrativu Maubara, munisipiu Likisa.
Akontese roo ida mout hodi rezulta sidadaun nain ida ho naran Manuel Pereira mate iha fatin refere.
Iha loron hanesan por volta 06:00 OTL, depois de akontesimentu refere, PNTL Postu Loes ho Eskuadra Maubara simu informasaun ema mout husi arguidu ZMC no Arguidu EMF.
PNTL imediata ba fatin akontesimentu no deskobre katak, kauza husi sidadaun nain ida mate tanba esporta ilegalmente ho roo, merkadoria sira hanesan Ai-kameli neebe tau iha karon obralan ho kuantia 7 (hitu) nomos esporta ho ilegal bebidas ho marka delos ho kuantia kaixa 10, iha roo ho modelu Ai ho naruk 8 metru. Wainhira roo aranka tiha ona ba tasi klaran por volta 30 ou 50 metrus foin mak roo baku fila, tanba tula sasan todan nomos laloran tasi boot.
PNTL mos efetua aprensaun ba ai-kameli karon ho pedasuk 115 kompostu husi pedasuk boot total 111 no pedasuk kiik 55.
Merkadoria refere pertense ba matebian Manuel Pereira, merkadoria refere destinu final ba Indonezia, Atambua, ho objetivu atu faan.
Kuantidade merkadoria neebe atu esporta ho ilegal ba nasaun Indonezia hanesan Ai-Kameli ho total karon 10 (sanulu) no bebidas marka delos ho total kaixa 11.
Arguidu sira seluk hanesan VL, EMF, EMF, AF no JSJ, sira mos hamutuk ho matebian hodi trasporta merkadoria refere husi Dili ba fatin akontesimentu no hamutuk tula sasan refere ba roo.
Arguidu VL, EMF, EMF, AF no JSJ sira prefeitamente hatene katak merkadoria refere nomos tula sasan iha kalan boot, no iha fatin fuik konsidera hanesan atividade ilegal ka negosiu ilegal.
Arguidu sira mos hatene katak, merkadoria refere atu lori ilegalmente ba iha Indonezia.
Mezmu hanesan nee arguidu sira la hapara aktu refere ou hatoo keixa ba iha Polisia, maibe sira hamutuk ho matebian hodi servisu hamutuk trasporta merkadoria refere.
Arguidu sira hanesan ZMC, VL, EMF, EMF, AF no JSJ, deside hamutuk hodi subar Ai-kameli restu neebe mak la konsege tula hotu ba roo ho total karon 3 (tolu), no sira deside hamutuk hodi subar Ai-kameli restu iha rai koak iha arguidu VL nia uma kotuk hodi taka ho bebak.
Arguidu sira mos deside hamutuk hodi lori fila arguidu ZMC nia oan mane ba Atabe/Indonezia.
Depois subar tiha Ai-kameli nomos transporta arguidu ZMC nia oan ba Atabae/Indonezia, foin mak arguidu ZMC ho arguidu EMF ba hatoo informasaun ba iha Polisia kona-ba ema mout iha tasi.
Rezulta mos katak, roo neebe tula merkadoria refere mai husi nasaun Indonezia, Atambua, nain ba roo mak arguidu ZMC sidadaun Indonezia.
Arguidu ZMC tama mai territoriu Timor Leste ho ilegal, lá ho pasaporte no entrada iha territoriu lá liu husi fronteira.
Arguidu ZMC tama ilegal mai territoriu hamutuk ho nia oan mane ida, intensaun atu tula merkadoria refere ba iha nasaun Indonezia sem liu husi Autoridade Alfandega.
Arguidu ZMC mos laiha lisensa ba iha importasaun no esportasaun merkadoria husi nasaun ida ba nasaun seluk.
Arguidu ZMC hatene katak, halao atividade ida kona-ba importasaun sasan husi nasaun ida ba nasaun seluk tenke iha lisensa, tenke mos liu husi postu fronteira sira no tenke iha pasaporte, maibe arguidu la preokupa hodi rezulta aktu refere.
Arguidu ZMC hatene katak, hahalok refere kontra lei maibe nia kontinua komete aktu refere ho intensaun atu hetan pagamentu ho montante US$ 450.00 husi matebian.
Arguidu sira hatene katak, hahalok refere kontra lei no bele hetan kastigu, mezmu hanesan sira hakarak nafatin servisu hamutuk ho matebian hodi esporta ho ilegal merkadoria refere.
Aktu refere la konsege halo too remata, tanba akontese roo mout hodi rezulta ema mate inklui ai-kameli karon 7 (hitu) no bebidas delos kaiza 10 (sanulu) mout iha tasi klaran.
Arguidu sira ho intesaun atu subar kona-ba importasaun ilegal Ai-kameli ho bebidas delos husi polisia atu hases aan husi responsavel kriminal. Arguidu sira ho livre no deliberada hatene katak hahalok sira refere kontra lei, mezmu hanesan nee sira la hapara no kontinua nia hahalok refere.
Tanba nee Ministeriu Publiku akuza arguidu ZMC hanesan autor materia ba pratika krimi hanesan Kontrabandu iha artigu 316 husi Kodigu Penal, no krimi Auxilio imigrasaun ilegal artigu 135 husi Lei numeru 11/2017 de 24 de Maio kona-ba Lei Imigrasaun no Asilo.
Akuza mos arguidu VL, EMF, EMF, AF, JSJ hanesan ko-autor ba pratika krimi sira hanesan Kontrabandu iha artigu 316, no krime Auxilio imigrasaun ilegal iha artigu 135 husi Lei numeru 11/2017 de 24 de Maiu konaba Lei Imigrasaun no Asilo.
Audensia Julgamentu nee prezide husi Juiz Koletivu, Afonso Carmona, Fransica Cabral, Ministeriu Publiku reprezenta husi Prokuradora Lidea Soares, arguidu sira hetan asistensia legal husi Advogadu Privadu, no Defensor Publiku Marsal Mascarinhas.
(ter)