DILI, STLTIMORLESTE.com – Ministeriu Saude (MS) neebe servisu hamutuk ho Menzies Timor Leste nomos parseiru sira seluk realiza sosializasaun kona-ba Métodu Wolbachia ba membru FALINTIL-Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL) hodi prevene no hamenus moras dengue iha Timor Leste (TL).
Nia dehan, Ministeriu Saúde (MS) hamutuk ho parseiru sira mai realiza sosializasaun ba membru F-FDTL.
“Ami ohin ami mai iha nee hamutuk ho militar sira iha atu realiza sosializasaun kona-ba Métodu Wolbachia, ita hakarak hatene saida mak Wolbachia nomos Wolbachia nee atu halo saida,” hatete Diretor Servisu Saude Munisípiu Dili (SSMD), Mateus Pinto ba jornalista sira liu husi nia diskursu iha sala Auditóriu Kuartel Jenerál F-FDTL, Fatuhada, Dili, Segunda (26/05/2025).
Nia tenik, iha tinan 2021 too 2022 dengue ataka Timor, tanba iha tempu neeba kalan loron F-FDTL no PNTL fo segurasa ba Profisional Saude sira, liu-liu ba Covid-19 nian.
“Dengue neebe tinan-tinan sempre ataka ita nia oan sira, iha momentu tinan 2021 too 2022 ita mate kuaze 50 resin, kazu hamutuk rihun 5 iha munisipiu hotu-hotu, maibe Munisipiu Dili mak kazu dengue aas,” nia deklara.
Nia esplika, agradese ba Ministeriu Saude nomos Menzies Timor Leste neebe bele simu programa Wolbachia, oinsa mak bele implementa iha Timor Leste.
“Orsida aprezentasaun mak halo klean liu, atu nunee ita boot sira bele komprende diak liu tan, nunee husu forsa sira nia ajuda para bele fo mos informasaun ba ita nia inan-aman sira nomos ba komunidade, depois fo segurasa ba ami ekipa neebe servisu atu husik susuk iha Junhu too Julhu ita sei husik susuk nee iha komunidade nia leet,” nia informa.
Iha fatin hanesan, Supervisor Dirasaun Saúde Militár, Koronel Guido de Oliveira deklara, iha eventu sosializasaun kona-ba Métodu Wolbachia hodi kombate moras dengue Timor Leste ba membru F-FDTL sira hodi komprende diak liu, tanba kona-ba Wolbachia nee rasik.
“Objetivu ba ita nia kontru ohin marka pasu ida tan ba oin, iha ita nia misaun saude nian entre ligasaun saude militar no Servisu Saude Munisípiu Dili hamutuk Menzies, servisu hamutuk ida nee laos defende ita nia nasaun iha Fronteira sira, maibe mos atu proteje ita nia forsa sira no ita nia povu, liu-liu ba povu nia moris diak,” nia deklara.
Nia koalia, sosializasaun ohin koalia liu kona-ba moras dengue neebe sei sai dezafiu saude publiku neebe seriu tebes, tanba kada tinan sempre afeita Timoroan, inklui membru familia Forsa armadas ninia.
“Ita nia sorumutu ida nee mak ita atu rona no koalia kona-ba Métodu Wolbachia neebe ita sei implementa iha TL no liu-liu sei implementa iha kapital Dili, Métodu ida sei implementa iha tinan ida nee,” nia hatutan.
Nia koalia, partisipasaun hira nee refleta duni kompromisu Forsa Armadas nian, Forsa Armadas fiar katak Métodu ida nee laos deit depende ba sensia, maibe mos lideransa no disiplina no envolvimentu komunidade no membru F-FDTL sira hotu.
“Forsa Armadas ninia papel importante tebes mak atu defende ba nia rai no ninia povu, maibe mos forsa sei fo apoiu kona-ba Métodu Wolbachia ho diak,” nia afirma.
(jen)