DILI, STLTIMORLESTE.com – Forum Ekonomiku Mundial iha Davos dada lider husi nasaun oin-oin Inklui Timor Leste, iha eventu foka ba krize iha Ukrania.
Lia hirak nee hatoo husi Prezidente Republika (PR), Jose Ramos Horta ba jornalista sira, bainhira remata vizita estadu ba iha nasaun Suisa, fila hikas mai Timor Leste iha Aeroportu Internasional Nicolao Lobato, Komoro, Dili, Sabadu (25/01/2025).
Prezidente Republika hatete, partisipa iha forum mundial iha Davos nee laos primeira vez Timor Leste partisipa, maibe tinan kotuk Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão mak ba no iha 2023 Prezidente mak ba no Prezidente rasik ba dala hira ona iha tinan hirak nee.
“Hau hanoin ho ida nee Kuarta vez ona mak ba, mezmu nuudar Eis Prezidente mos hau dala ruma sira konvida hau ba, forum nee laos inter governamental forum ekonomiku mundial. Ekonomiku forum nee inisiativa ida mai hahu husi ema boot ida mundu akademiku naran Claus Chao, nia profesor ekonomia Suisa nia mak hahu ideia ida nee, instituisaun nee tinan lubuk ida dekada liu ba mai tinan 40 ona, maibe sai susesu boot, tinan tinan dada ema oin-oin partisipa,” katak nia.
Forum Ekonomiku Mundial konsege dada Xefe Estadu, Xefe Governu, Ministru rai boot, ema hotu hakarak ba no dada mos ema boot iha mundu negosiu no seluk tan. Laos nee deit, maibe iha mos ema eskritor balu famozu mos ba.
Prezidente Republika hatutan, Xina ladun liga ona forum ekonomiku, forum sira nia partisipasaun minimu.
Durante PR partisipa Forum Ekonomiku Mundial iha Davos partisipa husi lider oin-oin, hanesan enkontru informal badak ho Prezidente Republika Federal Somalia, Hassan Sheikh Mohamud, hodi destaka ligasaun rai rua liu husi adezaun iha G7+.
Prezidente Republika Demokratika Timor Leste, enkontru ho Prezidente Republika Federal Somalia, Hassan Sheikh Mohamud, enkontru nee destaka ligasaun entre Timor Leste no Soamalia liu husi sira nia adezaun iha g7+, organizasaun ida neebe kompostu husi nasaun sira neebe iha situasaun frajil no pos-konflitu.
Aleinde nee Prezidente Republika mos halao enkontru informal ho Diretora Jeral Organizasaun Internasional ba Migrasaun (IOM), Amy Pope sublina, oportunidade folin boot atu envolve ho Prezidente Ramos Horta iha diskusaun sira kona-ba kestaun global sira neebe afeta jestaun fluxu migrasaun nian.
Prezindente Republika, Jose Ramos Horta halo diskusaun produtivu ho Primeiru Ministru, Bangladesh Profesor Muhammad Yunus reflete kompromisu Timor Leste nian atu hametin parseria internasional no rezolve dezafiu global sira.
Rezidente Ramos Horta amutuk ho lider ASEAN sira iha Forum Ekonomia Mundial iha envolvimentu diplomatiku signifikativu iha Forum Ekonomiku Mundial, Prezidente Republika, Ramos Horta partisipa iha almosu konfraternizasaun ho nasaun membru ASEAN nian iha Davos, Suisa. Enkontru nee sai hanesan plataforma ida ba líder rejional sira atu hametin lasu diplomatiku sira no diskute interese sira neebe fahe iha komunidade Sudeste Aziatiku nia laran.
Enkontru almosu nee foka iha tema viajen ASEAN nian ba unidade lisaun sira iha diplomasia no kolaborasaun rejional, hodi fo dalan ba diskusaun sira kona-ba hasae kooperasaun no unidade entre nasaun sira iha Sudeste Aziatiku.
PR Jose Ramos Horta halao enkontru ho Ministru Estadu no Negosiu Estranjeiru Portugal, Paulo Rangel, hodi deskute oinsa hametin lasu diplomatika rai rua.
Prezidente Republika, Jose Ramos Horta hasoru malu ho Julia Bishop, reprezentante espesial Sekretaria Jeral Nasoins Unidas nian ba Mianmar.
Aleinde nee Prezidente Republika, Ramos Horta halao enkontru informal ho Dr. Ngozi Okonjo-Iweala, Diretor Jeral Organizasaun MundiAl KomErsiu (OMK), deskute oinsa notavel iha hametin sistema komersiu multilateral. Sira nia dialogu foka liu ba Timor Leste nia kompromisu atu alina polítika nasional sira ho padraun OMK nian hodi maximiza benefísiu sira husi adezaun organizasional tomak.
(eme)