DILI, STLTIMORLESTE.com – Tribunal Judisial Primeira Instansia Dili halao julgamentu ba arguidu ho inisial LUM, tanba komete krimi Obstrusaun Autoridade Publika.
Iha sala julgamentu laran loron Kuarta (26/02/2025), Juiz prosesu Ersilia de Jesus lee sai akuzasaun neebe iha katak, iha loron 26 fulan Setembru tinan 2021, haleu tuku 04H40 madrugada, ekipa PNTL husi Eskuadra Dom Aleixo simu orientasaun husi Delta Baze, katak iha area Beto Timor, Suku Madohi, Postu Administrativu Dom Aleixo, mosu problema atake malu entre grupu balu.
Ho nunee ekipa neebe mak xefia sira husi Francisco de Jesus Fernandes, hamutuk ho nia membru sira halo kedan intervensaun ba fatin referidu.
Wainhira ekipa PNTL too iha fatin akontesimentu, ekipa haree duni ema barak mak halai ba mai no balu tur hela iha fatin neeba, ho nunee membru PNTL sira hakbesik ba ema sira nee hodi haruka idak-idak fila ba toba iha uma no labele halo tan problema.
Hafoin haree katak situasaun hakmatek ona membru PNTL sira mos deside hodi fila fali ba Eskuadra PNTL Dom Aleixo, maibe wainhira kareta PNTL nian neebe konduz husi membru PNTL Joanilo dos Reis Trindade, aranka ba oin hodi sai husi fatin neeba, arguidu halai tuir husi kareta kotuk no tuda kona iha vidru odamatan kareta nian parte los, nunee arguidu halai ba subar tiha uma laran.
Responde ba situasaun nee, ekipa PNTL sira duni tuir kedan arguidu tama too uma laran, no halo kedan detensaun ba arguidu hodi lori mai hatan iha sela polisia nian.
Katak iha altura arguidu tuda kareta Polisia nian nee, kareta referidu tula hela membru PNTL sira hodi halao hela servisu/atuasaun ba grupu sira tuda malu iha area Beto nian.
Konsekuensia direta no nesesariu husi hahalok arguidu nian nee, kareta PNTL nian ida ho xapa matrikula 06-259 G hetan estragus iha odamatan parte los.
Arguidu halao livre, ho intensaun ho hanoin rasik, arguida mos hatene katak nia hahalok ida nee halo ho violensia ka ameasa grave hasoru orgaun Polisial neebe mak halo hela nia funsaun iha terenu, ou impede Polisia sira hodi labele halo intervensaun ba hahalok arguidu ho nia grupu sira nian nee kontra lei, mezmu hanesan arguidu kuntinua halo nafatin.
Arguidu mos hatene katak, nia hahalok nee proibidu no punidu tuir lei penal. Ho nunee konstitui arguidu nuudar autor material ho forma konsumadu ba krimi ida husi Obstrusaun ba Autoridade Publika previstu no punidu iha artigu 243 Kodigu Penal.
Hatan ba akuzasaun neebe iha, arguidu deklara katak, faktus neebe konsta iha akuzasaun balu loos no balu lalos.
Arguidu deklara katak, momentu neeba arguidu sira selebra hela kolega ida nia tinan, no la iha problema iha fatin neeba too iha tuku 4 madrugada. No iha tuku 4 mardugada arguidu atu fila ba sira nia uma, arguidu haree duni kareta Polisia para hela iha fatin neeba, nia kotuk se mai arguidu sira nia uma no nia oan ba estrada maibe dook oituan.
Arguidu rekonhese, arguidu kondisaun lanu lao atu ba uma, Polisia sira hamriik nee hase arguidu haruka ba toba, arguidu mos ba kedan iha sira nia uma toba. Arguidu toba hela, derepente Polisia sira neebe arguidu haree hamriik hela nee mosu ba iha arguidu nia uma, hodi dehan ba arguidu katak, nusa mak o tuda kareta, no arguidu hatan ba Polisia sira nee katak, hau la hatene tanba hau toba hela.
Rona tiha ida nee, arguidu mos koalia ba Polisia sira nee katak, kareta fatuk kona iha neebe, se bele ita lao ba haree, maibe arguidu foin hakat dala rua hanesan nee, Polisia sira baku kedan iha arguidu nia kotuk laran, lori nia ba sae kareta hodi ba iha Eskuadra.
Arguidu nega, laos arguidu mak lori fatuk tuda kareta neebe para hela, tanba arguidu nia uma iha kotuk fali, kareta nia vidru neebe hetan estragus iha oin, no arguidu nia uma iha portaun, distansia husi nia uma ba kareta para kuaze metru tolu.
Arguidu deklara, momentu neeba arguidu hamutuk ho nia kolega nain tolu mak hemu tua, tanba nee Polisia ba, arguidu ba tiha sira nia uma, nia kolega nain tolu mak halai ses husi fatin neeba.
Iha sala julgamentu laran, sasin Joanico Dos Reis Trindade hanesan PNTL deklara katak, momentu neeba sira simu informasaun liu husi Delta Bis katak, ema halo problema iha area refere, tanba nee sira ba kedan iha fatin neeba.
Sasin deklara, sira ba dala rua, primeiru sira ba fila tiha, no radiu kontinua bolu tanba nee sira ba tan, segundu haree fatuk mak iha estrada laran ema halai hotu ona. No iha arguidu nain haat mak lanu tur hela, sira hase no arguidu nain tolu seluk halai ba diresaun mota nian, tanba nee sasin nia kolega balu duni tuir arguidu nia kolega nain tolu nee.
No sasin mos haree arguidu ho kondisaun lanu, tanba nee sasin haruka arguidu ba toba, no sasin haree arguidu lao ba sira nia uma hatais faru mean, no arguidu too tiha sira nia uma, la oras sasin haree fatuk ida mai kedan husi arguidu nia uma oin, hodi tuda kona kareta neebe sasin konduz neebe sei moris hela, no sasin rasik iha hela kareta laran.
Sasin deklara, sasin haree fatuk nee mai husi arguidu nia uma, tanba arguidu lao ba sira nia uma nee, sasin foti lampu kareta nian leno kona arguidu, no haree fatuk nee mai husi arguidu nia uma. Sasin deklara tan, seidauk akontese tuda nee arguidu hatais faru mean, maibe tuda tiha sasin sira ba bolu arguidu atu husu, arguidu isin molik kous hela nia oan, no uma arguidu nian nee sasin sira haree ema mane la iha mesak arguidu deit.
Aleinde nee, sasin João Amaral hanesan PNTL deklara katak, nia la haree fatuk nee mai husi neebe, tanba sasin lao se kotuk hela.
Sasin deklara, momentu sira ba too iha fatin refere, sira haree arguidu kondisaun lanu, hamutuk ho nia kolega nain tolu, tanba nee mak sasin nia kolega sira fo avizu atu haruka se lanu tenke deskansa.
Sasin deklara, nia parte la haree ho matan katak, fatuk refere arguidu mak tuda, maibe deskonfia deit katak fatuk nee mai husi arguidu nia uma.
Rona tiha arguidu no sasin nain rua, Tribunal adia ba loron seluk hodi tama ba faze alegasaun.
Audensia julgamentu nee prezide husi Juiz Koletivu, Jose Maria, Ersilia de Jesus, Maria Solana, Ministeriu Publiku reprezenta husi Prokurador Aderito Tilman, arguidu hetan asistensia legal husi Defensor Publiku Jose da Silva.
(ter)
