Komunidade Balun la Koopera Reabilitasaun Estrada Loilubu

Projetu reabilitasaun estrada Fatumaka-Loilubu Venilale neebe komunidade balun la kopera. (Foto:STL/Tomas Reis)

BAUKAU, STLTIMORLESTE.com – Komunidade balun la koopera projetu reabilitasaun estada diresaun Loilubu-Fatumaka ba Postu Administrativu Venilale, tanba la hetan benefisiu husi fatuk neebe kompanhia atu utiliza ba konstrusaun valeta.

Xefe Suku Loilubo, Joanico da Costa Freitas hateten, inisiu implementa projetu reabilita estrada diresaun Loilubo ba Fatumaka no kontinua ba Postu Vemasi, parte kompanhia servisu halo alargamentu ba estrada, ateru rai mutin no kee fatin konstrusaun ba valeta.

Atu atinji konstrusaun valeta hodi kompleta projetu reabilita estrada refere remata tuir data kontaktu mak parte kompanhia apoiu ona orsamentu hamutuk US$ 2.400.00 ba komunidade balun iha Suku Vemasi, Postu Vemasi, halo tuir ona serimonia ritual, nuudar simbolu lisensa atu kompanhia bele tula fatuk iha foho Vemasi konstrui valeta iha projetu reabilita estrada Loilubu.

Aleinde apoiu orsamentu ba serimonia ritual, parte kompanhia ho komunidade nuudar nain ba foho neebe parte kompanhia atu tula fatuk ba, selebra tan akordu ida, bainhira kompanhia tula fatuk remata ona konstrusaun valeta sei fo kompesasaun orsamentu rihun US$ 50 ba komunidade neebe nuudar nain ba foho, maibe parte kompanhia seidauk hahu tula fatuk, mosu grupu ida impede.

“Entre negosiasaun kompanhia ho familia nee rihun US$ 50 parte rua aseita, halo tiha ona kultura parte kompanhia atu ba tula fatuk, hetan grupu ida mai interven husu nia direitu,” hateten Joanico ba STL iha Loilubu, Postu Administrativu Vemasi, Kinta nee (05/06/2025).

Nia esplika, impede kompanhia tula fatuk atu konstrui valeta iha reabilitasaun estrada laos asaun husi komunidade Loilubu, maibe komunidade balun iha Vemasi neebe la hetan benefisiu husi akordu osan rihun US$ 50, tanba parte ida impede husu direitu ba fatuk neebe kompanhia atu tula.

Nia sublina, preokupasaun refere parte Terras Propriodade hamutuk ho Autoridade Suku no nain ba foho no parte impede tuur hamutuk tenta fo solusaun, maibe seidauk iha rezultadu, tanba nee konstrusaun valeta iha reabilitasaun estrada refere seidauk hahu.

Nia fundamenta, tuir kontratu neebe kompanhia ho Governu selebra projetu reabilitasaun estrada refere ho durasaun tinan ida no tuir planu finaliza iha tinan 2026, maibe konstrusaun valeta seidauk hahu fo impaktu progresu, tanba posibilidade la finaliza tuir kontratu neebe iha.

“Ita haree kontratu nee tinan ida deit, se ita haree fatuk nee mak mai tarde, projetu labele hotu tuir durasaun iha kontratu, se fatuk nee mak la aselera fo impaktu ba servisu, tanba estrada kaber ona hein deit fatuk nee atu servisu saluran,” Joanico akresenta.

Tuir Joanico, mezmu parte kompanhia halo alargamentu ba estrada no ateru ona husi Suku Loilubu too Fatumaka, maibe atu finaliza projetu refere tuir kontratu neebe selebra, husu Servisu Obras Publikas Munisipal atu solusiona preopasaun neebe dadaun enfrenta iha terenu, relasiona komunidade balun la koopera kontribui fatuk ba kompanhia hodi konstrui valeta.

“Husu estrutura Munisipal ba halo konfirmasaun ho rai nain para ita bele hatene loos, rai nee estadu ou privadu bele solusaun para kompanhia uza fatuk nee halo lalais estrada nee,” Joanico rekomenda.

Entretantu projetu reabilita estrada diresaun Fatumaka-Loilubu-Venilale liu kilometru (km) 18 Governu aloka liu husi Ministeriu Planeiamentu no Investimentu Estratejiku (MPIE) lansa fatuk dahuluk iha loron 17 Janeiru 2025.

Kompanhia neebe Governu kontratu mak hanesan kompanhia Golden Way ezekuta pakote dahuluk distansia km 6.040 ho valor orsamentu US$ 4,050,246.70, pakote daruak km 6.025 ezekuta husi kompanhia Glory Enterprise ho valor US$ 4,131,791.10 no pakote datoluk km 6.025 ezekuta husi kompanhia Jolitoni Unipessoal Lda US$ 3,850,083.25 neebe tuir kontratu kompanhia 3 refere durasaun servisu fulan 12.

(tom)

Share it :

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *