DILI, STLTIMORLESTE.com – Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hatete, Koordenadora Komisaun Reforsa Setor Justisa, Lucia Lobato hahu ona servisu oinsa atu reforma setor justisa iha Timor Leste.
Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão hatoo kestaun nee ba jornalista sira, bainhira remata halo enkontru semanal ho Prezidente Republika Jose Ramos Horta iha Palasiu Prezidensial Nicolao Lobato, Bairo Pite, Kinta (20/03/2025).
“Nia halo servisu dala ruma haraik aan demais, nia halo servisu imi lembra katak, ita hatene katak haruka tiha ona 50 kandidatus bolseirus ba Portugal hodi temi katak servisu iha justisa reforma nee laos ohin kedas reforma, maibe buat hotu nee prosesu temi ona mentalidade, buat sira nee hotu neebe nia halo ona servisu nia kontaktu ho Prezidente Tribunal Kontas Portugal nia hodi haree daudaun,” dehan PM Xanana.
Primeiru Ministru dehan, oras nee daudaun Lucia Lobato hahu daudaun ona nia servisu, maske neineik tanba atu reforsa ohin koalia ohin kedas halo reforma.
“Karik ita hotu-hotu iha mentalidade atu servi deit buat nee lalais, mais ita ema individual mos diferente kompromisu iha mentalidade neebe nia labele atua kedas iha neeba, hau mos labele tanba justisa instituisaun ida ketak maibe bele atua indireitamente, ida nee mak ami atua hela hodi fo hatene daudaun ona katak loron ida hau mai hatudu tiha ona ohin repete tan,” katak PM Xanana.
Xefe Governu dehan, iha 2015 la hatene akompanha prosesu konstrusaun instituisun Estadu, buat sira nee hotu dala ruma hanoin katak prosesu konstrusaun Estadu nee hatama deit ema, katak ema iha neeba ona nee labele.
Kona-ba justisa nee iha kedas ona planu Governu nia prepara ba mediu prazu labele hasai hotu, “Hau mos rekonhese aan antes sai Primeiru Ministru iha problema barak, laos tanba hau naok osan povu nia maibe tanba justisa la funsiona ho diak, uma iha Bekusi imi hatene familia nee atu duni sorte rai nain iha Londres koalia ho Zoom katak nee laos imi nia, nee hau nia, buatomak ida agora servisu iha tribunal neeba laos nain, katak Justisa laos haree deit surat tahan malae sira hakerek tan português ba duni ema meza kadeira sira nee rahun hotu tiha, ida fali iha Bekusi ama ida iha neeba TNI rasik oho nia laen komu nia faluk osan laiha sira halo uma ida, uma kbiit laek oan ida mamuk hela, Timor ukun aan tiha Timoroan ida manan osan barak neebe la hatene halo uma rabat kedas nia ba too iha Tribunal dehan rai nee ninia be funu laran o laiha nee, ukun aan tiha mak o foin mosu nee, neebe ferik nee atu sai hau ba bolu kedas Ministru Justisa, Sekretariu Estadu Teras Propriedade ami ba iha neeba hau deklara katak, hau la simu desizaun tribunal, tanba ida nee, mais atu kurizi agora kedas labele ita tenke prepara ba futuru,” katak PM.
PM dehan, kurizi buat sira nee hotu neineik, tanba atu reforma setor justisa ida nee la fasil, difisil maibe nafatin hakilar beibeik.
Aleinde nee Kompanhia Starking konstrui ona Hospital Andar Lima liu-liu atu kontrola ba moras kankru no moras fuan oinsa planu Governu nia bele apoiu ka lae? Hatan ba kestaun nee, PM hatete, nia resposta bainhira hospital nee funsiona.
“Klaru konserteza horiseik hau hasoru ema balu mai husi Singapura, Hongkon, sira mos hakarak ida nee, maibe ohin sira komu fila hau dehan mai fali ba atu hasoru malu ho Starking, foin daudaun Prezidente liu husi Atambua haree ema kura diak, buat sira nee hotu imi fo hatene fali katak Governu atu haruka moras ba Atambua, nee imi nia problema,” hakotu PM.
(eme)