DILI, STLTIMORLESTE.com – Ministériu Agrikultura no Peska (MAP) hamutuk ho Ministériu Saúde (MS) hahu husi tinan 2024 too 2025 vasina ona asu hamutuk 1,575.
“Ita hetan mos apoiu husi Governu Australia 200 mil doze aimoruk hodi halo vasina, halo ona vasina ba asu tinan uluk no agora hamutuk 1,575,” hatete Ministru Agrikultura Pekuária, Peska no Floresta, Marcos da Cruz ba jornalista sira iha Hotel Novu Turizmu, Tersa (03/06/2025).
Nia dehan, kazu hamutuk 103, husi kazu nee asu neebe pozitivu ba moras Rabies husi Munisípiu Bobonaro hamutuk 56, RAEOA 34 no Kovalima 13.
“Husi kazu nee ita rejistu ema nain 4 mak mate tanba moras Rabies, nain 3 iha Oekusi nomos nain 1 iha Ermera, nunee ita haree katak ida nee problema ida neebe afeta ba ema nian vida,” nia esplika.
Nia deklara, MAP ho MS servisu hamutuk ho parseiru sira persiza iha planu estratejiku ida hodi koordena servisu neebe halo jestaun neebe diak liu, hodi bele kontrola moras Rabies.
“Iha planu nee ita dehan, ita iha kazu haat maibe ita hakarak zero fali, tanba antes nee ita hatene asu tata ema, mais ita laiha moras Rabies nee, mais ikus nee ita detekta mak kazu 103, no ema nain 4 mate tanba Rabies, tanba nee oinsa mak ita bele kontrola no prevene moras nee,” nia informa.
Nia koalia, ekipa husi MAP sempre fo avizu no fahe panfletu ba komunidade nee hanesan meus ida para oinsa atu implementa estratejiku ida nee.
“Panfletu nomos video sira nee ita sei distribui ba too iha liderasan lokal sira, tau iha Sede Suku sira hodi bele hatudu ba ita nia povu hodi hamutuk ho ita para kontrola moras Rabies,” nia hatutan.
Nia fo hanoin ba komunidade sira ne’ebé haki’ak asu tenke kuidadu asu no asu sira tenke maus, nomos asu sira nee tenke hetan vasina, atu nunee bele prevene moras Rabies nee rasik.
“Wainhira labarik ou ferik no katuas sira neebe hetan ona tata husi asu, nia tenke ba pesoal ba tékniku Veterináriu nomos ba Sentru Saude sira atu bele hetan lalais tratamentu,” katak nia.
Iha fatin hanesan, Visi Ministru ba Fortalesimentu Institusionál Saúde (VMFIS), José dos Reis Magno deklara, Ministeriu Saúde (MS) ho Ministeriu Agrikultura no Peska (MAP) halo ona vasina ba asu sira iha Munisipiu sira, maske asu 103 neebe maka detekta ona katak iha moras Rabies, tanba nee MS-MAP hodi servisu makaas oinsa bele avina ba asu.
“Maibe kuandu asu tata ona ema tenke ba kedas halo tratamentu iha sentru saude neebe besik liu atu nunee bele hetan vasinasaun lalais,” nia afirma.
Entretantu tinan 2024 asu neebe hetan vasina hamutuk 48,745, busa hamutuk 3,530, lekirauk hamutuk 249, total hamutuk 52,524 nomos iha tinan 2025 hahu fulan Janeiru too dia 1 Junhu vasina ona asu 1,575.
(jen)
