DILI, STLTIMORLESTE.com – Tribunal Judisial Primeira Instansia Dili halao julgamentu ba arguidu ho inisial JNAB, tanba komete krimi Falsifikasaun Agravada.
Iha sala julgamentu laran loron Kuarta (26/02/2025) Juiz Fransisca Cabral lee sai akuzasaun katak, iha loron 17 fulan Julhu tinan 2017, arguidu hahu asina kontratu termu sertu ho Ministeriu Finansas, ho pozisaun nuudar Revenue Reconciliation Officer, no dokumentu neebe mak arguidu submete ba pozisaun ida nee mak naran referensia ema nain 3, dokumentu rejistu kriminal, scan kopia diploma no trankrisaun valor husi Universidade Pendidikan Nasional (UNDIKNAS), Bali, Indonezia, maibe arguidu la submete diploma orijinal no trankrisaun valor orijinal.
Iha tinan 2021, Gabinete Politika Reforma no Kapasitasaum Jestaun Finansas Publika, (GPRCGFP), Ministeriu Finansas persiza pesoal ida neebe iha espesialidade iha fromasaun ba area kontabilidade no relatoriu finanseiru.
Nune, iha loron 01/02/2021, Diretor Gabinete Politika Reforma no Kapasitasaun Jestaun Finansas Publika (GPRCGFP), ML ho konhesimentu husi Visi Ministra Finansas hatoo pedidu ba iha Ministru Finansas, hodi husu apoiu staf ba iha GPRCGFP, no iha loron 03/02/2021 hetan aprovasaun husi Ministru Finansas, bazeia ba paraser juridiku, husi Gabineti de Apoio Juridiku, no justifikasaun ajudikasaun direita ba arguidu.
Tuir rekijitus ba iha ajudikasaun direita ba vaga ida nee, mak kandidatu tenki submete ninia dokumentus kona-ba kurikulu vitae, diploma no transkrisaun valor husi Univertariu, Sertifikadu TOT, maibe arguidu nafatin apenas hatama deit mak diploma no transkrisaun valor kopia koloridu.
Nunee husi Diresaun Rekursu Umanus Ministeriu Finansas (DRHMF) nafatin insisti varias vezes liu husi email ba iha arguidu atu submete dokumentus diploma orijinal, maske nunee arguidu nafatin la submete.
Hafoin DRHMF halo verifikasaun ba iha kopia diploma akademiku arguidu nian, mak deskobre katak numeru diploma 122814-1 (4-A/9218-111-2009) neebe mak arguidu aprezenta ninia modelu dezenhu iha folhas diploma neebe proprio UNDIKNAS publika iha ninia website PPDIKTI la hanesan, no numeru identifikasaun estudante (NIM) mos la hanesan, iha dokumentus diploma falsu arguidu hakerek NIM ho numeru A11105050, maibe NIM neebe mak publika iha websita PPDIKTI ho numeru 10828905.
Tamba duvidas ho kopia diploma no trankrisaun valor neebe arguidu submete ba Dirasaun Nasional Rekursu Umanus, Ministeriu das Finansas, nunee iha loron 4/03/2022, Direitu Nasional Rekursu Umanus envia karta klarifikasaun ba iha Reitor Universidade Pendidikan Nasional, Bali, Dempasar, Indonezia, atu kalrifika kona-ba arguidu ninia diploma no transkrisaun valor refere.
Iha data 10/03/2021 husi Visi Reitor UNDIKNAS fo resposta liu husi karta esklaresimentu katak, loos duni arguidu nudar estudante ida iha UNDIKNAS, numeru identifikasaun 10828905, fakuldade ekonomia no negosiu, ba programa lisensiatura iha tinan 2008, maibe arguidu la kontinua ninia estudu iha UNDIKNAS dezde 25/08/2015.
Arguidu hatene katak, nia la kontinua ninia estudu iha UNDIKNAS iha tinan 2015, maibe arguidu ho livre vontade alterar numeru identifikasaun estudante nian no muda dezenhu sertifikadu diploma refere iha autus, hodi konkore ba vaga neebe mak Gabinete Politica Reforma no Kapasitasaun Jestaun Finansas Publika (GPRCGFP), Ministeriu Finansas oferese no ikus mai hodi okupa pozisaun nuudar Revenue Reconciliation Officer.
Arguidu mos hatene katak, ninia konduta nee kontra lei, no sei hetan punisaun tuir lei penal, maibe ho livre konsensia arguidu rasik altera ka mudafika, imprimi no utiliza dokumentus diploma falsu refere, hodi tau ba kauza no risku ba fe dokumentus autentikadu no fe publiku nian ba dokumentus hirak nee.
Ho nunee, konstitui arguidu nudar autor material ho forma konsumada ba krimi Falsifikasaun Agravada, neebe previstu no punidu tuir artigu 303.
Hatan ba akuzasaun neebe iha, arguidu konfesa katak, faktus neebe iha loos hotu, no arguidu arepende ba nia hahalok nee.
Ministeriu Publiku haree katak, arguidu konfesa imparsial ba faktus sem rezerva, tanba nee Ministeriu Publiku husu Tribunal atu presinde tiha sasin sira, hodi kontinua tama ba iha alegasaun.
Iha alegasaun nee Prokurador Rogerio Viegas deklara katak, modura penal husi krimi nee minimu tinan 2 masimu tinan 6, maibe iha kodigu foun nee mos bele aplika pena multa.
Prokurador deklara, durante prosesu produsaun provas arguidu konfesa integralmente, arguidu foin primera vez ba iha Tribunal, no la iha kontrola hodi pratika ba krimi refere. Ministeriu Publiku haree konfesaun arguidu nian, hanesan kolaborasaun deskobre verdade no arguidu mos arepende.
Tetu sirkunstansia sira nee, husi faktus kmaan no faktus todan hodi falsifika diploma hahalok la diak, hatudu ezemplu neebe la diak. Prokurador tetu sirkunstansia hotu, husu Tribunal aplika pena multa ba arguidu, durante loron 150, kada loron ida US$ 4, total hamutuk US$ 70.
Prokurador mos husu ba Tribunal, desizaun Tribunal nian sai husu atu notifika mos ba iha Notariadu.
Enkuantu defeza arguidu nian, Agustinha de Olivera iha alegasaun mantein ho alegasaun Ministeriu Publiku nian, husu Tribunal atu aplika pena multa ba arguidu.
Rona tiha alegasaun, Tribunal adia ba loron seluk hodi rona desizaun.
Audensia julgamentu nee prezide husi Juiz Fransica Cabral, Afonso Carmona, Jose Escurial, Ministeriu Publiku reprezenta husi Prokuradod Rogerio Viegas, arguidu hetan asistensia legal husi Defensora Publika Laura Valente.
(ter)
